18+
Герб
Рекламный баннер 980x90px unterhead
Архив
Рекламный баннер 300x200px left-1
Мы в соцсетях
Рекламный баннер 300x600px left-2
Рекламный баннер 300x60px right-1
Рекламный баннер 300x60px right-2
На какой вопрос нельзя ответить "нет"?
Подробнее...

Олоҥхо алыптаах дойдутун кэрэ эйгэтигэр айан

00:00 25.11.2025 16+
191
Олоҥхо алыптаах дойдутун кэрэ эйгэтигэр айан.

Олоҥхо норуот тылынан айымньытын быһыытынан аан дойдуга билиннэ, ЮНЕСКО 2005 сыл сэтинньи 25 күнүгэр быһаарыытынан киһи аймах духуобунай культуратын сэдиэбирин быһыытынан аатырда. Бу биһиги устар ууну сомоҕолуур уран тыллаахтарбыт, кырыымпалыы кылыгырас кылыһахтардаахтарбыт, сүргэни көтөҕөр, санааны күүһүрдэр, нохтолоох тойон сүрэҕи долгутар улуу олоҥхоһуттарбыт талба талааннарын, өркөн өйдөрүн, айар имэҥнэрин билинии
туоһута буолар.
Саха норуотун өркөн өйө, сылаас сырдык санаата, үрдүккэ, кэрэҕэ дьулуһуута, баҕарар баҕата түмүллүбүт тылынан уус - уран сүдү айымньыта олоҥхо бүтүн аан дойдуга аатырыыта, сахабыт аатын ааттаппыта олус улахан суолталаах уонна кэскиллээх.
Дьааҥы улууһугар Олоҥхо дэкээдэтэ биллэриллэн, бэрт элбэх тэрээһиннэр былаан быһыытынан ыытыллан эрэллэриттэн олохтоохтор сэмээр астыналларын, киэн тутталларын, кэтээн көрөн үөрэбит эрэ.
Ол курдук, сэтинньи 25 күнүгэр Баатаҕайдааҕы Култуура киинигэр сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри кыра оҕотуттан кырдьаҕаһыгар диэри олоҥхо дойдутугар ыалдьыттаан уонна олоҥхо дьоруойдарын кытта тэҥҥэ алтыһан аастыбыт.
Бу тэрээһини "Мин тула Олоҥхо" диэн ааттааннар улуу айымньы дьиктилэрин көрдөрөн аастылар. Маннык ханна да хатыламмат тэрээһини аан маҥнайгынан олус сэргээн көрдүбүт - иһиттибит, оннооҕор олоҥхобут дойдутун дьонун - сэргэтин кытта аттыларыгар туран алтыһан, кэпсэтэн - ипсэтэн ыллыбыт. Аата таҥастара сиэдэрэйин, дьэрэкээнин, тыллара - өстөрө хомоҕойун, кыраһыабайдарын, иһиттэрэ - хомуостара, туттар тэриллэрин арааһа, астара, маллара барыта киһи уйулҕатыгар киирэн, дьиҥнээхтик олоҥхо дойдутун биллибит диэххэ сөп.
Бу курдук умсугутуулаахтык, өрө көтөҕүллүүлээхтик Олоҥхобут декадата Дьааҥыбыт улууһугар арыллыбыта биир кэрэ, умнуллубат түгэнинэн буолла.
Норуот күүһэ өйүгэр, өйүн күүһэ тылыгар дииллэрэ олох сөпкө этиллибит эбит.
Ол курдук саха киһитэ былыр - былыргыттан санаабыт санаатын, баҕарбыт баҕатын уус - уран тыл көмөтүнэн дьүһүйэр, ырыа -тойук, үгэ -хоһоон, чабырҕах,таабырын, олоҥхо, остуоруйа оҥорон кэпсиир идэлээх. Онтон өбүгэ муудараһын хас биирдии оҕоҕо иҥэрэн, кыра эрдэҕиттэн фольклор жанрдарын нөҥүө сайыннардахха, кини кэрэҕэ, үчүгэйгэ тардыһыыта күүһүрэригэр төһүү күүс буоларын өйдүөх тустаахпыт.
Дьэ, ол да иһин буолуо бастаан утаа тыыннаах көрүдүөр быыһынан элбэх да ыалдьыт, көрөөччү үмүөрүһэн аастылар. Этиттэриинэн олоҥхолуур дьоҕурдаах, оҕолору олоҥхоҕо уһуйар талааннаах олоҥхоһуппут Прасковья Антонова иилээн - саҕалаан ыытта. Салгыы биир биир оҕолор олоҥхолоон бардылар. Олоҥхоһуттарбыт хонууларын тэрийэн ыытта Ийэ тылбыт сайдыытыгар үлэлэһэр улуустааҕы бибилэтиэкэ үлэһитэ Ирина Кушнарева. "Кыыдааннаах тыллаах Кыскыл улаан аттаах кыыспыт"олоҥхоттон быһа тардыыны Баатаҕай орто оскуолатын 4 "В" кылааһын үөрэнээччитэ Борисова Милана олоҥхолоон бука барыбытын сөхтөрдө. Барытын биир тыынынан истээт иккис кыыспытын иһиттибит. Кини аата Потапова Кристина диэн, 5 "В" кылааска үөрэнэр эбит. "Эрчимэн Бэргэн"оруолун бэркэ диэн көрдөрдө.
Улуустааҕы бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ олох оруолларыгар киирэн туран Табалаахтан тардыылаах Варвара Эверстова "Оҕус" диэн үгэтин иһитиннэрдилэр. Аата тыллара - өстөрө чуолкайын, киһи эрэ көрө - истэ олоруох курдук. Салгыы тойуксуттар хонууларыгар ыалдьыттаан аастыбыт. Бука барыбытын хомуһуннаах тойугунан көрүстүлэр Улуустааҕы үөрэх тэрилтэтин үлэһиттэрэ. Иитэр үлэҕэ салаа салайааччыта Мария Васильевна Коколова тойуктаан сүргэбитин көтөхтө. Ити кэмҥэ хас биирдии ыалдьыты саламааттаах алаадьынан күндүүлээтилэр. Олоҥхо саама кэрэ кыыһа Туйаарыма Куота, Ньургун Боотур, хатыҥнар, кэрэ сибэккилэр, көтөр - сүүрэр бука бары ыллаан - туойан, үҥкүүлээн аастылар. Түмүгэр Айыы Бухатыыра абааһы аймаҕын кыайан- хотон,тапталлааҕын Туйаарыма Куону быыһаан, Сырдык күүс Хараҥа күүһү кыайда.
Айылҕаттан айдарыылаах алгысчыппыт Василий Колесов олус бэркэ алҕаата, бука барыбытын олоҥхо дойдутугар уктэннэрэн кэбистэ. Кини Алгысчыт оруолун бэркэ диэн толордо.
Үрүҥ Аар Тойону тула кыталыктар үҥкүүлээтилэр, ырыа - тойук дьиэрэйдэ, сири - дойдуну арчылаата Аан Алахчын Хотуммут.
Ити курдук, көрөөччү артыыстары кытта бииргэ кыттыыны ылбыта сөхтөрдө.
Бу тэрээһиҥҥэ Баатаҕайдааҕы иккис уонна бэһис нүөмэрдээх оҕо уһуйааннарын кырачаан иитиллээччилэрэ олус бэркэ саҥаран - иҥэрэн, кэпсээн - ипсээн, олус бэркэ олоҥхолоон актыыбынай кыттыыны ыллылар. Бу кырачаан оҕолору бэлэмнээн аҕалбыттар уһуйааннар иитээччилэрэ Людмила Александровна Стручкова, Ирина Владимировна Сыромятникова сэбиэдиссэйдэр Галина Петровна Анютина, Яна Валентиновна Савина. Кинилэр икки уһуйаан оҕолорун холбоон 40 оҕону кытыннардылар.
Иккис чааһыгар Баатаҕай орто оскуолатын алын кылаастарын үөрэнээччилэрэ кылаастарын салайааччыларын кытта ыалдьыттаатылар. Сорохторо олоҥхолоотулар. Барыта 200 үөрэнээччи уонна уонча учуутал ыалдьыттаан, кыттыыны ылан аастылар. Салгыы үһүс чааһыгар улахан кылаас үөрэнээччилэрэ учууталларынаан кэлэн сэргэхсийэн, элбэх билиини иҥэринэн бардылар. Бүтэһигэр олоҥхоҕо анаммыт квиз оонньууга кыайыылааҕынан буолбуттара 6 "В" кылаас үөрэнээччилэрэ. Кылаастарын салайааччыта саха тылын учуутала Дария Спиридоновна Колесова. Кини эмиэ туспа суоллаах - иистээх учуутал.
Хас биирдии оҕо
"төрөөбүт-Ийэ тылым, төрөөбүт тылым - төрүт тирэҕим, төрөөбүт тылым - алгыстаах аргыһым" диэн өйдөбүлүнэн иитиллиэхтээҕин
Олоҥхобут декадатын аһыллыыта, дьоро күнэ көрдөрдө.
Маннык күүстээх, дириҥ ис хоһоонноох, суолталаах тэрээһини тэрийдилэр Улуустааҕы Олоҥхо ассоциациятын бэрэсэдээтэлэ Екатерина Васильевна Ноговицына, Улуустааҕы Култуура киинин салайааччыта Эрэл Викторович Стручков уонна кини кэлэктиибэ Баатаҕайдааҕы сынньалаҥ киинин директора Саргылаана Максимовна Данилова уонна кини кэлэктиибэ, Улуустааҕы Үөрэҕирии методистара, салайааччылара Иннокентий Сергеевич Юмшанов, Улуустааҕы оҕо сайдар киинин уһуйааччылара, салайааччы Надежда Васильевна Саввинова, Баатаҕайдааҕы музыка оскуолатын уһуйааччылара, салайааччы Михаил Васильевич Слепцов, Оҕо туризмын сайыннарар киин үлэһиттэрэ, салайааччы Егор Михайлович Попов, Улуустааҕы бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ, салайааччы Аэлита Алексеевна Лебедева, Баатаҕай орто оскуолатын үөрэнээччилэрэ, оскуолабыт директора Людмила Николаевна Григорьева.
" Норуот күүһэ өйүгэр, өйүн күүһэ тылыгар". Ийэ тылбыт илдьит, сирдьит, сэһэнньит, ураты омук буоларбытын билинэр сүрүн өрүппүт буолар. Өбүгэлэрбит ийэ өйдөбүллэринэн иитиэхтээн, үрүҥ тыыннарынан угуттаан, үйэлэр тухары илдьэ кэлбит дириҥ толкуйдаах итэҕэллэрин кэлэр көлүөнэлэр иҥэринэн, кэлин олохторугар туһаналларын, ситиһэллэрин туһугар бары бииргэ түмсүүлээхтик үлэлиэхэйиҥ!

Стручкова А.Н., Баатаҕай орто оскуолатын учуутала.

25.11.25 сыл.
Оставить сообщение